پست‌ها

نگاهی به مبارزات مدنی و جنبش آزادی خواهی زنان ایران

  شاید بتوان گفت مبارزات زنان ایران برای به دست آوردن آزادی و حقوق اولیه انسانی‌شان دست کم از صد سال پیش آغاز شده است. هرچند که پیش از آن نیز بودند زنانی که جبر و تبعیض مردانه را نمیپذیرفتند و جسورانه می‎ایستادند. اما مبارزاتی که بتوان آن را به صورت یک جنبش مبارزاتی در نظر گرفت تقریبا از نزدیک به صد سال پیش شکل گرفت. تقریبا تا پیش از صد سال پیش، زنان در جامعه ایران «ضعیفه هایی» بودند که در پستوهای خانه هایشان بی نام و نشان، و در انزوا به سر می بردند. پیش از آن نیز بودند برخی زنان سنت شکن که از پستوی خانه ها فراتر رفته و در اجتماع از خود نشان و ردپایی بر جای گذاشتند. زنان مبارزی که اگر تلاشها، مبارزات و از جان گذشتن‌های آنها نبود؛ شاید ما زنان در جایگاه امروز نبودیم. فاطمه زرین تاج برغانی قزوینی ملقب به طاهره قره‌العین، شاعر و عالم مذهبی ایرانی، از این دست زنان بود. طاهره اولین زنی بود که در ایران به فساد فی الارض متهم و اعدام شد. وی در زمانی که در ایران نه تنها زنان که اکثریت جامعه مردان هم بی‌سواد بودند، مقدمات علوم، فقه، اصول، کلام و ادبیات عرب را از پدرش آموخت. شاید بد نباشد که ...

حقوق زنان در دوران پهلوی

  در دوران پهلوی، حقوق زنان تغییرات قابل توجهی را تجربه کرد. این تغییرات عمدتاً ناشی از تلاش‌های شاهان پهلوی برای مدرنیزاسیون جامعه و بازسازی ساختار اجتماعی بود. در این دوران،چندین اصلاحات در زمینه حقوق زنان انجام شد که برخی از آن‌ها عبارتند از: 1. اصلاحات قانونی در زمینه حقوق خانواده: در سال 1967، "قانون حمایت خانواده" به تصویب رسید که برخی از حقوق زنان را در زمینه ازدواج، طلاق، و حضانت فرزندان تقویت کرد. این قانون به زنان اجازه می‌داد که در صورت نارضایتی از زندگی مشترک، درخواست طلاق کنند و در مواردی مانند حضانت فرزندان، حقوق بیشتری برای مادران ایجاد می‌کرد. 2. حضور زنان در آموزش و اشتغال: در دوران پهلوی، زنان به تدریج وارد عرصه‌های مختلف اجتماعی و شغلی شدند. به ویژه در دوران پهلوی دوم، زنان به دانشگاه‌ها راه یافتند و در مشاغل مختلف مانند پزشکی، حقوق، مهندسی و غیره فعالیت می‌کردند. همچنین، آموزش دختران گسترش یافت و درصد بالاتری از دختران در مقاطع مختلف تحصیلی مشغول به تحصیل شدند. 3. حق رأی زنان: در سال 1963، زنان در ایران حق رأی پیدا کردند. این اقدام یکی از مهم‌ترین دستاورده...

تهرا، زنی چادری و اخمو(شعر)

  تهران زنی ست چادری و اخمو با چشم های گم شده در بازار با ساک خالی اش وسط کوچه از شهر، از ادامه ی خود بیزار تهران زنی ست پشت چراغی زرد که هیچ وقت سبز نخواهد شد تهران زنی ست که جلوی ماشین یک لحظه ایستاد، سپس رد شد تهران زنی ست توی کلاسِ درس چوب الف کشیده سر ِ تخته لای خطوط گم شده با گریه با آلتِ تناسلی ِ اخته تهران زنی ست حامله از میدان آزادی و رسالت و راه آهن سرگیجه دار ِ دور زدن در خود حال تهوعی ست میان ون تهران زنی ست حبس شده در بند دلخوش به روزهای ملاقاتی در اعتصاب های غذا همراه با گریه بعد سیلی و خون قاطی دیوار تکیه داده به پشت او پاییز زرد ریخته بر دوشش هر روز ترس ریختنِ آوار هر شب صدای زلزله در گوشش دنبال رفتن است به جایی دووور مثل پرنده ای ست ولی بی بال با مقصدی که گم شده در قلبش تهران زنی ست داخل ترمینال

پس لرزه های انتشار جزییات قانون حجاب و عفاف

  طی روزهای اخیر با نزدیک شدن به موعد ابلاغ قانون «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب»، نگرانی ها در فضای سیاسی و اجتماعی درباره تبعات ابلاغ و اجرای این قانون بالا گرفته است. به طور مشخص، سکینه سادات پاد، دستیار ویژه رئیس جمهوری در پی‌گیری حقوق آزادی‌های اجتماعی که از زمان شهید رئیسی در این سمت حضور دارد در حساب کاربری خود در ایکس نوشت: مفاد قانون حجاب اقتضا می کند در جلسه سران سه قوه بر اساس ظرفیت های قانونی به تصمیم گیری گذاشته شود. تعجیل در اجرای قانونی که حتی در نظر فقها، حقوق دانان، ادیبان، روان‌شناسان، جامعه شناسان و مردم جای بحث دارد مطابق حکمت و عقلانیت نیست. قانون خوب مقبولیت اجتماعی دارد.» البته واکنش ها فراتر از مقامات رسمی بود. بسیاری از فعالان فضای مجازی و کاربرای اعم از گرایش‌های اصلاح طلب و اصولگرا درباره تبعات اجرای مجازات های این قانون ابراز نگرانی کردند. به عنوان مثال یکی از کاربران به استفاده از دوربین های مراکز نظامی و هسته ای برای رصد متخلفان از قانون حجاب اشاره کرد و نوشت: «دوربین‌هایی که کارشان پیدا کردنِ "جاسوس"، "نفوذی" و ...

یک بدن و هزاران سودا؛ پاسخ به نکاتی درباره اعتراض عریان آهو دریایی

تصویر
  ۱. اهمیت و جایگاه اقدام دختر علوم تحقیقات چیست؟ از نظر محتوا اقدام آهو دریایی، حرکتی بود علیه تمامی بنیان‌های مذهبی و سیاسی ستم‌کشی علیه زنان و در راستای آرمان‌های انقلاب زن زندگی آزادی. از نظر فرمت، شیوه اعتراضی او، یعنی انتخاب بدن به عنوان ابزار مبارزه، عمیقا رادیکال و تابوشکنانه است که نمایندگان وضع موجود را در حالت وحشت و شوک فرو برد. در عین حال این شیوه اعتراضی از ریشه‌ای جهانی در عصر مدرن برخوردار است و به همین دلیل انتشار تصاویر آهو فورا به واکنش‌های گسترده بین‌المللی منجر شد. ۲. اقدام دختر علوم تحقیقات را باید شخصی دید یا نتیجه یک روند اجتماعی؟ هر دو. قطعا کاری که آهو دریایی انجام داد نیازمند درجه بالایی از شجاعت و آگاهی در او است. اما زمینه‌های لازم برای تحقق چنین کار شجاعانه‌ای پیشتر توسط مبارزات باشکوه زنان در دهه‌های پیشین و به ویژه به قدرت انقلاب زن زندگی آزادی فراهم شده بود. در واقع، دختر علوم تحقیقات، هم به نوعی محصول مبارزات زنان و جامعه پیش از خود است و از طرف دیگر این اقدام او، جنبش زنان ایران را وارد کیفیت تازه‌ای از مبارزه علیه جمهوری اسلامی کرد. ۳. آیا مساله ...

سرکوب اقتصادی بهاییان در ایران

تصویر
  روحانیون ایران سال‌ها مترصد فرصتی بودند تا از فعالیت‌های اقتصادی بهاییان جلوگیری کنند. به گمان آن‌ها، فشارهای اقتصادی موجب برگشتن فرد بهایی از اعتقادش و مسلمان شدن او خواهد شد. جمهوری اسلامی این فرصت را به روحانیون حاکم داد تا به شکل‌های مختلفِ آزار و فشار بر بهاییان، سرکوب اقتصادی را هم اضافه کند. فقط چند ماه پیش از برقراری نظام اسلامی در ایران، آیت‌الله «عبدالله شیرازی» در روز هشت شهریور ۱۳۵۷ در بیانیه‌ای ۱۴ ماده‌ای خواست‌های جامعه روحانیت را بیان کرد. در یکی از بندهای این بیانیه چنین آمده بود: «عناصر بهاییت به تمام معنی از کادرهای رسمی و شبه رسمی اخراج شوند.» این بیانیه، چشم‌اندازی بر آینده اقتصادی و شغلی شهروندان ایرانی پیرو آیین بهایی در جمهوری اسلامی بود. آغاز فشارهای اقتصادی بر شهروندان بهایی فشار اقتصادی بر بهاییان در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی بر دو محور «مصادره» و «اخراج» متمرکز بود. مصادره‌ کارخانه‌ها و شرکت‌های متعلق به این شهروندان از نخستین ماه‌های استقرار جمهوری اسلامی در ایران شروع شد. بهایی بودن مالکان کارخانه‌ها تنها دلیل مصادره‌ این محل‌ها به نفع دولت ...

تاریخچه مبارزان حقوق کودکان

  مبارزان حقوق کودکان به دهه‌ها و حتی قرن‌ها پیش بازمی‌گردد، زمانی که نیاز به توجه به حقوق و نیازهای خاص کودکان احساس شد. در زیر به برخی از مهم‌ترین مراحل و شخصیت‌های تأثیرگذار در این حوزه اشاره می‌شود: ۱. قرن نوزدهم آغاز تحرکات: در قرن نوزدهم، با صنعتی شدن جوامع، وضعیت کودکان کارگر در کارخانه‌ها به شدت بحرانی شد. این شرایط موجب بروز اعتراضات و تلاش برای تصویب قوانین حمایت از حقوق کودکان شد. چاپ کتاب‌ها و مقالات: نویسندگان و فعالان اجتماعی مانند چارلز دیکنز با آثار خود توجه عمومی را به مشکلات کودکان جلب کردند. ۲. اوایل قرن بیستم اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق کودکان: در سال ۱۹۲۴، کنفرانس ژنو به بررسی وضعیت کودکان در سراسر جهان پرداخت و بیانیه حقوق کودک را تصویب کرد. تأسیس سازمان‌های غیر دولتی: در این دوره، سازمان‌های مختلفی به‌ویژه در اروپا و آمریکای شمالی تأسیس شدند تا به حقوق کودکان رسیدگی کنند. ۳. پس از جنگ جهانی دوم سازمان ملل و کنوانسیون حقوق کودک: در سال ۱۹۵۹، اعلامیه جهانی حقوق کودک توسط سازمان ملل تصویب شد. این اعلامیه به تأسیس مبنای حقوقی برای حمایت از کودکان در سطح جهانی ک...

فعالان حقوق بشر در دوران روشنگری

  فعالان دوران روشنگری (قرن 17 و 18 میلادی) کسانی بودند که در این دوره از تاریخ اروپا با تمرکز بر عقل، علم، حقوق طبیعی و عدالت اجتماعی، به دنبال ایجاد تغییرات بنیادی در جوامع خود بودند. این افراد اندیشه‌هایی را مطرح کردند که بعدها پایه‌های دموکراسی مدرن، حقوق بشر و حکومت قانون شدند. برخی از مهم‌ترین فعالان و متفکران این دوره عبارت‌اند از: 1. جان لاک (John Locke) (1632–1704) معروف به "پدر لیبرالیسم". نظریه‌پرداز حقوق طبیعی (زندگی، آزادی، و مالکیت) که معتقد بود این حقوق از طبیعت انسان ناشی می‌شوند و نباید توسط حکومت نقض شوند. بر اهمیت رضایت مردم در تشکیل حکومت تأکید داشت و باور داشت حکومت باید در خدمت مردم باشد. 2. منتسکیو (Montesquieu) (1689–1755) نویسنده کتاب روح القوانین. نظریه‌پرداز تفکیک قوا (قوه مجریه، مقننه و قضائیه) که هدف آن جلوگیری از تمرکز قدرت در دست یک فرد یا نهاد بود. معتقد بود که حکومت‌ها باید با آزادی‌های مردم سازگار باشند. 3. ژان ژاک روسو (Jean-Jacques Rousseau) (1712–1778) نویسنده قرارداد اجتماعی که مفهوم حاکمیت مردم را ترویج کرد. معتقد بود که جامعه باید بر اس...

تضاد عملکرد رهبری علی خامنه‌ای با اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی

تصویر
    دیکتاتورها همواره تلاش می‌کنند تا خود را مطابق با قانون جلوه دهند؛ قانونی که غالباً به نفع خودشان تصویب شده و حتی در مواردی که ممکن است آن‌ها را به چالش بکشد، اجرای قانون در مورد آن‌ها عملی نخواهد شد. رهبری علی خامنه‌ای در جمهوری اسلامی ایران یکی از نمونه‌های بارز این مسئله است. با وجودی که ممکن است بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، تناقض‌هایی وجود داشته باشد که بر اساس آن، باید از مقام ولایت فقیه عزل گردد، این قوانین به ندرت علیه او اعمال می‌شوند. در این مقاله، به بررسی این تناقض‌ها و بحث درباره اینکه چگونه حتی با قوانین موجود در جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای مشروعیت رهبری خود را از دست داده است، می‌پردازیم . برداشته شدن شرط شرعی مرجعیت برای رهبری: سابقه قرار گرفتن علی خامنه‌ای بالاتر از قانون اساسی جمهوری اسلامی حتی پیش از به قدرت رسیدن او آغاز شد .   بنابر اظهارات اکبر هاشمی رفسنجانی، نایب رئیس وقت مجلس خبرگان رهبری جمهوری اسلامی، روح الله خمینی پیش از درگذشت خود علی خامنه‌ای را به عنوان رهبر بعدی جمهوری اسلامی انتخاب کرده بود اما یک مشکل در این باره وجود داشت؛ یکی ...