“میگا”؛ آیا ترامپ سیاست تغییر رژیم ایران را در پیش گرفته است؟
استفاده دونالد ترامپ از عبارت “میگا” و اشاره به “تغییر رژیم در ایران” واکنش‌های زیادی برانگیخت. آیا ترامپ در پی تغییر حکومت در ایران است یا این موضع او صرفا اقدامی شتاب‌زده بود؟ گفت‌وگو با مهرداد درویش‌پور و محمد قائدی.رئیس‌جمهور آمریکا روز دوشنبه ۲۳ ژوئن در بحبوحه جنگ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، پیامی را در شبکه اجتماعی “تروث سوشال” خود نوشت که توجه بسیاری از کاربران و همچنین ناظران و تحلیلگران را برانگیخت.
دونالد ترامپ نوشت: «استفاده از واژه تغییر رژیم از نظر نزاکت سیاسی درست نیست، اما اگر حکومت کنونی ایران نتواند ایران را دوباره به عظمت بازگرداند، چرا نباید تغییر کند؟»
او در پایان این پیام از عبارت مخفف “میگا” استفاده کرد؛ تداعی‌کننده چهار حرف اختصاری شعار Make America Great Again به معنای “عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم” تا این جمله را به مخاطبانش انتقال دهد: “عظمت را دوباره به ایران بازگردانیم.”
به فاصله کوتاهی پس از انتشار این پست، “میگا” به یکی از پرتکرارترین هشتگ‌ها در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد؛ بسیاری، این جملات را شفاف‌ترین موضع‌گیری ترامپ درباره “تغییر رژیم” در ایران دانستند؛ گروهی دیگر نیز نوشتند که ترامپ از این پس احتمالا به گونه واضح‌تری سیاست تغییر رژیم در ایران را دنبال خواهد کرد و کاخ سفید عملا وارد فاز دیگری از مواجهه با حکومت ایران شده است.
در مقابل اما گروهی دیگر با اشاره به شماری از پست‌های شتاب‌زده ترامپ در شبکه‌های اجتماعی نوشتند که این موضع‌گیری او الزاما بازتاب‌دهنده تغییر سیاست کاخ سفید نیست و مواضع واشنگتن را باید از رسانه‌های رسمی آن دنبال کرد.
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، یک روز بعد با ارائه توضیح بیشتر درباره پیام ترامپ و سیاست‌های کاخ سفید گفت: «رئیس‌جمهور بر این باور است که مردم ایران قادرند سرنوشت خود را به دست بگیرند.»
آیا دونالد ترامپ حالا در پی تغییر حکومت در ایران است؟ یا پیام او در شبکه اجتماعی “تروث سوشال” چیزی فراتر از یک پیام شتاب‌زده نبود؟ مهرداد درویش‌پور، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه و همچنین محمد قائدی، مدرس روابط بین‌الملل در دانشگاه جورج واشنگتن در گفت‌وگو با دویچه وله فارسی به ارزیابی مواضع اخیر ترامپ در این خصوص پرداختند.
مهرداد درویش‌پور: تغییر رژیم در ایران امری مربوط به مردم است
مهرداد درویش‌پور، جامعه‌شناس به دویچه وله فارسی گفت: «من از دیرباز برآن بودم که اسرائیل خواهان جنگ با ایران به قصد از بین بردن تهدید آن است اما نمی‌تواند؛ آمریکا می‌تواند اما نمی‌خواهد؛ اما هرگاه این دو اراده برهم منطبق شوند جنگ قطعی است.»
این استاد دانشگاه از ترامپ به عنوان “پیشتاز قهرمان فریب‌کاری” نام می‌برد و می‌افزاید که “روشن نیست ترامپ که یک روز از مذاکره و صلح سخن می‌گوید و یک روز از تمایل به “تغییر رژیم”، آیا تنها بلوف می‌زند یا آن که در پی انتقال سیگنالی است که می‌گوید، اگر اراده‌اش تحقق نیابد تا کجا پیش خواهد رفت.
درویش‌پور تاکید کرد: «از نظر طرفداران صلح و دمکراسی اما امر گذار از جمهوری اسلامی به دمکراسی، امر مردم ایران است؛ نه “رژیم چنج [تغییر رژیم]” و نه حمله نظامی به دمکراسی منجر نخواهد شد.»
او با اشاره به اهمیت تحولات داخلی و قدرت مردم در کشورهای مختلف می‌افزاید: «تنها اراده این دو [دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو] و نوع واکنش خامنه‌ای تعیین‌کننده فرجام این جنگ خطرناک نیست، بلکه فضای داخلی هریک از این دو کشور و جهان و به ویژه واکنش مردم ایران در این زمینه بسیار تعیین‌کننده است.»
درویش‌پور با اشاره به آتش‌بس میان تهران و تل‌آویو می‌گوید که هنوز روشن نیست تا چه حد “رضایت خاطر” از نتایج جنگ، ناتوانی در ادامه جنگ، یا نگرانی از نتایج گسترش جنگ و سرایت آن به منطقه یا واکنش‌های بین‌المللی، علت اصلی آتش‌بس کنونی است که هنوز به معنای پایان جنگ نیست.
به گفته او: «حتی یک آتش‌بس و صلح ناقص و شکننده بر هرنوع ادامه جنگ که مردم قربانی اصلی آن هستند ارجحیت دارد. دسترسی به یک صلح پایدار البته در گرو تغییر سیاست و خلع قدرت از جنگ‌طلبان و رهبران افراطی درگیر در این جنگ از هر سو است که امر مردم هر یک از این کشورها است.»
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: «باورمندان به صدای سوم که هم با جنگ و تجاوز اسرائیل و آمریکا و هم با جمهوری اسلامی مخالفند می‌بایست برای رهایی از دیکتاتوری در ایران از طریق تکیه بر جامعه مدنی و مبارزات مسالمت‌آمیز بکوشند.»
مهرداد درویش‌پور می‌افزاید: «در این میان مردم ایران همچون اصلی‌ترین قربانیان جنگ با همدلی با یکدیگر در زیر آتش دیکتاتوری داخلی و متجاوز خارجی، و همچنین معترضان به جنگ در همه جای دنیا از جمله در اسرائیل، چهره‌ای از همبستگی و وجدان انسانی را در گرماگرم شلیک موشک‌ها و بمباران‌ها به نمایش گذاشتند که در حافظه تاریخی باقی خواهد ماند.»
در مقابل، به گفته او، “جنگ‌طلبان مدافع بمباران مردم و ویرانی کشور” هستند که “به بدترین بازندگان بدنام تاریخ بدل شده‌اند!”
محمد قائدی: تاکید بیشتر بر فشار روانی و تبلیغاتی است نه بر تغییر رژیم
محمد قائدی، مدرس روابط بین‌الملل در دانشگاه جرج واشنگتن به دویچه وله فارسی می‌گوید که مواضع اخیر ترامپ درباره تغییر رژیم در ایران، “بیش از آنکه نشانه تغییری راهبردی در سیاست او نسبت به ایران باشد، بیانگر یک تغییر تاکتیکی است که با هدف افزایش فشار بر جمهوری اسلامی در شرایط کنونی صورت می‌گیرد.”
به عقیده قائدی: «به نظر می‌رسد ترامپ با این نوع موضع‌گیری‌ها، تلاش دارد از تهدید برای کسب امتیاز در موضوعاتی نظیر برنامه هسته‌ای ایران یا مدیریت تنش‌های اخیر میان ایران و اسرائیل بهره ببرد.»
این کارشناس موضع‌گیری‌های اخیر ترامپ درباره تغییر رژیم در ایران را با برخی اظهارات پیشین او در تعارض می‌داند و می‌افزاید: «ترامپ پیش‌تر تأکید داشت که در پی تعهدات نظامی جدید در خارج از مرزهای ایالات متحده نیست و شعار “نخست آمریکا” را محور سیاست خارجی خود قرار داده بود. چنین اظهاراتی نه‌تنها در راستای آن رویکرد قرار نمی‌گیرند، بلکه ممکن است از سوی بخشی از پایگاه اجتماعی‌اش نیز با تردید مواجه شوند.»
محمد قائدی نوع رویکرد ترامپ را در چارچوب نوعی تکنیک چانه‌زنی حداکثری (maximum pressure rhetoric) تحلیل می‌کند.
این مدرس روابط بین‌الملل هدف از ایجاد تهدیدی فراتر از آنچه واقعاً در دستور کار قرار دارد را کاهش مقاومت طرف مقابل و دستیابی به امتیاز در پرونده‌های دیگر می‌داند و می‌افزاید: «این تاکتیک که در سیاست خارجی ترامپ بارها به کار رفته، به‌ویژه در قبال ایران، بیشتر بر فشار روانی و تبلیغاتی تکیه دارد تا بر طرحی عملی برای تغییر رژیم.»
ادامه بحث‌ها بر سر تغییر رژیم
بحث بر سر امکان تغییر رژیم در ایران همچنان در میان کاربران در شبکه‌های اجتماعی و ناظران و کارشناسان ادامه دارد. از نظر بسیاری از تحلیلگران، جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل عملا به تضعیف حکومت ایران انجامیده و بسیاری حتی جمهوری اسلامی را در ضعیف‌ترین وضعیت خود طی ۴۶ سال گذشته می‌دانند؛ به‌گونه‌ای که فرصت ویژه‌ای برای افراد و گروه‌های اپوزیسیون فراهم آمده تا گذار از جمهوری اسلامی به سوی ساختاری دموکراتیک را با شتاب، سرعت و عزم بیشتری پیش ببرند.
با این همه، تقریبا تمامی ناظران به رغم دیدگاه‌های مختلف درباره نقش کشورهای دیگر اما بر سر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که گذار به دموکراسی و حفظ و تثبیت آن، بیش و پیش از هر چیز به اراده مردم ایران بستگی دارد؛ مردمی که در سال‌های اخیر بارها در خیزش‌های ضدحکومتی خواستار تغییر حکومت در ایران شده‌اند؛ آن هم در اعتراض‌هایی مسالمت‌آمیز و شجاعانه در برابر سرکوب‌هایی بی‌رحمانه.
.منوچهر شفایی.
نظرات
ارسال یک نظر