نگاهی به مبارزات مدنی و جنبش آزادی خواهی زنان ایران

 شاید بتوان گفت مبارزات زنان ایران برای به دست آوردن آزادی و حقوق اولیه انسانی‌شان دست کم از صد سال پیش آغاز شده است. هرچند که پیش از آن نیز بودند زنانی که جبر و تبعیض مردانه را نمیپذیرفتند و جسورانه می‎ایستادند. اما مبارزاتی که بتوان آن را به صورت یک جنبش مبارزاتی در نظر گرفت تقریبا از نزدیک به صد سال پیش شکل گرفت. تقریبا تا پیش از صد سال پیش، زنان در جامعه ایران «ضعیفه هایی» بودند که در پستوهای خانه هایشان بی نام و نشان، و در انزوا به سر می بردند.

پیش از آن نیز بودند برخی زنان سنت شکن که از پستوی خانه ها فراتر رفته و در اجتماع از خود نشان و ردپایی بر جای گذاشتند. زنان مبارزی که اگر تلاشها، مبارزات و از جان گذشتن‌های آنها نبود؛ شاید ما زنان در جایگاه امروز نبودیم.فاطمه زرین تاج برغانی قزوینی ملقب به طاهره قره‌العین، شاعر و عالم مذهبی ایرانی، از این دست زنان بود. طاهره اولین زنی بود که در ایران به فساد فی الارض متهم و اعدام شد. وی در زمانی که در ایران نه تنها زنان که اکثریت جامعه مردان هم بی‌سواد بودند، مقدمات علوم، فقه، اصول، کلام و ادبیات عرب را از پدرش آموخت. شاید بد نباشد که در این روزگار مبارزه با حجاب اجباری، بدانیم  طاهره پیشاهنگ مبارزه با حجاب بود و حجاب را باعث نادانی و نماد سرکوب زنان می‌دانست. وی را نخستین زنی می‌دانند که به حجاب اعتراض کرد. او از زنان بسیار تاثیرگذار در تاریخ مبارزات زنان ایران بوده است.تاج السلطنه، دختر ناصرالدین شاه قاجار، متولد ۱۲۶۲ هجری شمسی از دیگر زنان مبارز و تاثیرگذار بود. این شاهزاده قجری که بسیار فراتر از دوران خود بود و اندیشه هایی مدرن و فمینیستی داشت. تاج السلطنه از اندک افرادی بود که در آن روزگاران شروع به نوشتن خاطرات زندگی اش نمود. کاری که در آن دوران حتی مردان نیز در جامعه ایران چندان با آن آشنا نبودند.او بدون هیچ ترسی بسیار آزاد، رها و روان، از احساسات زنانه‌اش، عشق و دلدادگی‎اش، و از خواسته های برحقش سخن می گفت. در روزگاری که سواد برای زنان خطرناک شمرده میشد، خانه و آشپزخانه را تنها جای مجاز و طبیعی برای زنها میدانستند و زنان از حق سواد آموزی محروم بودند، تاج السلطنه از خاطراتش می نویسد. وی  در خاطراتش، بر هر آنچه که «نباید» می تازد و از باورها، بایدها و علایق خود سخن میگوید و آزادانه آنها را مینویسد. با شجاعت تمام در برابر قوانین نابرابر می ایستد و به آنها می تازد.